حمل و نقل در مسیر هوشمندسازی

دامنه وسعت فعالیت‌های حوزه حمل‌ونقل شهری نیز به‌اندازه‌ای وسیع است که حوزه‌های مختلف را در برمی‌گیرد، از طراحی محورهای شهری در طرح‌های جامع و اجرایی شهر، تا سامانه‌های نظارتی و موضوع مهم حمل‌ونقل عمومی از مباحثی است که با محوریت معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری قم، ادارات کل و سازمان‌های تخصصی این حوزه دنبال می‌شود.
همان‌گونه که اشاره شد، حمل‌ونقل عمومی از مهم‌ترین و مورد تأکیدترین امور شهری است که در ساختارهایی مختلف و متفاوت با توجه به ماهیت شهر، بافت شهرسازی و جمعیتی و ظرفیت‌های مناطق و محلات مختلف سطح شهر مورد برنامه‌ریزی قرار می‌گیرد.
در شهر قم، سامانه‌های حمل‌ونقل عمومی در حال حاضر شامل 3 بخش اتوبوس، تاکسی و ون می‌شود و در آینده نیز با بهره‌برداری از خطوط حمل‌ونقل ریلی درون‌شهری، بهره‌برداری از این سامانه‌ها نیز در راستای حمل‌ونقل عمومی به اجرا خواهد رسید.
سازمان نظارت و مدیریت بر تاکسیرانی که وظایفی را در خصوص مدیریت این سامانه حمل‌ونقل عمومی درون‌شهری دارد، با استفاده از ظرفیت‌های مختلف، برنامه‌ریزی جامعی را برای پوشش سراسری سطح شهر با انواع تاکسی در دستور کار داشته و برنامه‌های مختلفی را برای ارتقاء سطح خدمات‌رسانی ناوگان تاکسی در ابعاد مختلف به کار می‌گیرد تا با بیش از 5500 دستگاه تاکسی پوشش سراسری و مطلوبی را به شهروندان ارائه دهد.
در سال‌های اخیر علاوه بر تلاش برای کیفیت‌بخشی به زندگی و منزلت تاکسیرانان، ایجاد زمینه نوسازی ناوگان فرسوده تاکسیرانی شهر قم با ارائه تسهیلات بانکی از منابع مالی ایجادشده توسط شهرداری قم نیز به انجام رسیده و در کنار آن نیز تمهیدات مختلفی برای ارائه بهتر خدمات ازجمله استفاده از فناوری‌های الکترونیکی در پرداخت کرایه‌ها و یا دوره‌های آموزشی ویژه رانندگان تاکسی به اجرا رسیده است.
اما در ناوگان اتوبوس‌رانی قم نیز اتفاقات مهم و قابل‌توجهی در طول سال‌های اخیر به انجام رسیده است و با راهبری موضوعات مختلف این سامانه حمل‌ونقلی در رئوس مدیریتی مجموعه شهرداری قم و محوریت امور اجرایی در سازمان اتوبوس‌رانی، نوسازی کامل ناوگان با خرید اتوبوس‌های نو در طی سال‌های گذشته باعث شد تا مشکل واگذاری اتوبوس‌های قدیمی بدون ایجاد خللی در خدمات‌رسانی ناوگان حل شود و علاوه بر آن نیز با اجرای طرح‌های مختلف و بازنگری دوره‌ای خطوط پوشش دهی مناسب و کاملی را در سطح شهر قم شاهد بودیم.
کاهش عمر ناوگان به حدود 2 سال با خرید ناوگان نو و واگذاری کامل اتوبوس‌های قدیمی تحت قرارداد بخش خصوصی در کنار بازسازی ناوگان مستعمل و غیرقابل‌استفاده و ورود آن‌ها به چرخه سرویس‌دهی از اقداماتی بود که با استفاده از ظرفیت‌های مختلف ازجمله رایزنی با تولیدکنندگان داخلی اتوبوس‌های شهری به انجام رسید.
در کنار این موضوع، علاوه بر اختصاص بودجه‌هایِ قابل‌توجهِ هرسالهِ برای خرید ناوگان جدید، همواره این امر به‌صورت مستقیم یا با استفاده با ظرفیت‌ها و تسهیلات قابل‌ارائه از سوی دولت پیگیری شد که با توجه ظرفیت‌های بسیار پایین کارخانه‌ها و شرکت‌های تولیدکننده همچون بسیاری از شهرداری‌های کلان‌شهرهای کشور امکانی برای آن به وجود نیامد و محقق نشد.
قطعاً تعداد فعلی ناوگان اتوبوس‌رانی شهر قم برای سرویس‌دهی مطلوب فاصله‌ای 50 درصدی دارد و حدود 270 دستگاه اتوبوس فعال فعلی شهر قم می‌بایست در پایان برنامه عملیاتی دوم قم 1404 به تعداد 500 دستگاه برسد، اما تحقق این موضوع علاوه بر اقدام توسط شهرداری قم، نیازمند تأمین اتوبوس‌های شهری یا دیگر وسایط قابل‌استفاده در حمل‌ونقل عمومی درون‌شهری نظیر میدل‌باس‌ها یا وَن‌هاست.
امری که در شرایط فعلی با توجه به عدم ارائه اتوبوس‌های جدید توسط تولیدکنندگان برای خرید حتی بدون در نظر گرفتن ارزش ریالی حدود 100 میلیارد ریالی برای هر اتوبوس، خارج از توان شهرداری بوده و باعث شده تا برخی منتقدان بدون اطلاع از کم و کیف چگونگی تأمین ناوگان حمل‌ونقل عمومی، شهرداری قم را در این زمینه به کم‌کاری متهم ‌کنند، درحالی‌که متولیان امر به‌ویژه دولت می‌بایست در این خصوص اقدام عملیاتی داشته باشند و با اختصاص سهمیه مشخص به هر شهر و پیگیری تحقق ساخت این وسایل نقلیه عمومی، زمینه بهره‌مندی شهرهای مختلف را از این ناوگان حمل‌ونقل عمومی ایجاد نمایند.
شهرداری قم در راستای تأمین ناوگان مورد نیاز از هر ظرفیتی بهره خواهد جست و رایزنی‌های مختلفی را در سطوح مدیریت کلان کشور و یا سازندگان و تولیدکنندگان ناوگان در دستور کار دارد، حتی در این زمینه به دنبال جذب منابع ارزی برای واردات اتوبوس اقداماتی به انجام رسیده است که به دلایل مختلف از جمله تحریم‌های اقتصادی این پیگیری‌ها تا کنون مجالی برای تحقق نیافته است.